Multiple Sclerose: Uitleg, Oorzaak, Diagnose & Behandeling
Multiple Sclerose: Wat is de Ziekte MS?
Inhoudstafel
Volgens onderzoekers is het zeer waarschijnlijk een auto-immuunziekte. Dit betekent dat ons immuunsysteem cellen en stoffen uit het eigen lichaam als vreemde cellen en stoffen gaat zien. Hierdoor zal ons lichaam antistoffen produceren tegen de eigen lichaamscellen. Met andere woorden jouw eigen afweersysteem valt het je lichaam aan.
Bij deze ziekte zal het eigen afweersysteem de myelineschede aanvallen. Dit is een soort van isolatiemateriaal dat rond onze zenuwbanen zit. Er ontstaan dan ontstekingen in deze myelineschede waardoor de zenuwbanen onze impulsen niet goed meer kunnen overbrengen. Het slachtoffer krijgt dan neurologische stoornissen en dit uit zich in allerhande symptomen.
Laten we even een voorbeeld nemen. Stel je hebt een pan op het vuur staan en je raakt deze per ongeluk met je hand aan. Op dat moment zal je pijn voelen en dit signaal wordt naar het centrale zenuwstelsel gestuurd. Dit zal een signaal terugsturen, namelijk dat je jouw hand moet wegtrekken. Dit gaat heel snel. En het is juist dit proces dat gestoord wordt door de ontsteking van de myelineschede. De overdracht van signalen via de zenuwbaan wordt gestoord door deze ontstekingen.
De juiste benaming
Volgens de officiële spelling is het correcte woord multiple sclerose, maar zelfs medische woordenboeken gebruiken vaak multipele sclerose om deze aandoening te omschrijven. Je mag beide gebruiken.
Hoeveel patiënten zijn er?
In België zijn er ongeveer 10.000 mensen die hieraan lijden. In Nederland ligt dit cijfer op 16.000 patiënten.
In dit artikel zullen we dieper ingaan op deze MS ziekte zodanig dat je een volledig beeld krijgt over deze aandoening.
Oorzaak MS
Welke oorzaken MS heeft is tot nog toe niet goed geweten. Het is echter wel duidelijk dat het niet besmettelijk is. Dus geen zorgen over bloedtransfusies of andere mogelijke besmettingsvormen.
Het lijkt er op dat het ontwikkelen van deze ziekte een combinatie is van genetische factoren en omgevingsfactoren. Beide zouden even belangrijk zijn bij het krijgen van de aandoening.
De ziekte van komt vooral voor bij jongvolwassenen. Hieronder sommen we een lijst van factoren op die duidelijk een verhoogd risico op MS geven.
- Twintigers en dertigers hebben een hogere kans.
- Vrouwen hebben een hoger risico. 2 tot 3 maal meer dan mannen.
- Mensen uit landen die noordelijker liggen hebben een hoger risico dan mensen uit zuiderse landen.
Vooral de laatste 2 punten geven een indicatie dat onze genen toch iets met deze ziekte te maken hebben. Een veel gestelde vraag is dan ook is MS erfelijk? Volgens de huidige bevindingen lijkt dit in bepaalde mate zo te zijn. Het is echter niet dat als je vader of moeder dit heeft dat het vaststaat dat jij dit ook zal krijgen. Maar je blijkt wel groter gevaar te lopen als een familielid MS heeft. Omgevingsfactoren blijken een even grote rol te spelen als erfelijke factoren.
Volgens sommige studies veroorzaken sommige genen een verhoogde gevoeligheid voor deze chronische ziekte. In recent onderzoek heeft men 29 genen gevonden die in verband gebracht zijn met een hogere kans op multiple sclerose. In totaal staat het aantal risicogenen nu op 52. Veel van deze genen spelen een sleutelrol in ons immuunsysteem. Meer dan de helft van deze risicogenen vindt men ook terug bij sommige andere auto-immuunziektes.
Maar omgevingsfactoren zouden een even grote rol spelen. Het is dus niet enkel zo dat erfelijkheid belangrijk is. Dus je hoeft je niet onnodig zorgen te maken indien een familielid deze aandoening krijgt.
Samengevat kunnen we zeggen dat de MS oorzaak of oorzaken nog niet gekend zijn. Om op de hoogte te blijven met de laatste bevindingen kun je het laatste nieuws volgen.
Diagnose MS
Het stellen van een MS diagnose is vaak een moeilijke opgave voor de onderzoeker. Globaal gezien kan men 3 methoden onderscheiden die overal gebruikt worden:
- Op basis van de klachten van de patiënt.
- Met een MRI (Magnetic Resonance Imaging).
- Met een lumbaalpunctie.
Een diagnose kan meestal niet gesteld worden alvorens het optreden van medische klachten.
Diagnose: Klachten
Men gebruikt hiervoor vandaag de McDonald criteria die opgesteld zijn door de neuroloog Ian McDonald. Deze hebben de voorlopers (Poser criteria en Schumacher criteria) in 2001 vervangen. Dit was te danken aan de vooruitgang in MRI scans.
Hoe dan ook blijft het stellen van een multiple sclerose diagnose een zeer moeilijk iets.
Mensen vraag zich soms af heb ik MS? Maar een MS test bestaat niet echt.
Men gaat op basis van de McDonald criteria kijken naar de klachten die men heeft. De klachten die men ondervindt ofwel remitting-relapsing zijn ofwel gedurende een half jaar progressief. Maar over deze vormen van MS spreken we later nog.
In eerste instantie kijkt men altijd naar de klachten van de patiënt voor het stellen van een diagnose, maar er zijn ook andere aanvullende methoden die we hieronder bespreken.
Diagnose: MRI
Met een MS MRI scan zoekt men naar afwijkende plekken in de hersenen en ruggenmerg. Deze plekken worden in het medisch vakjargon laesies genoemd. Het optreden van problemen bij MS hangt af van de plaats en de grootte van de laesies. Deze verschijnselen kunnen heel uiteenlopend zijn.
Diagnose: Lumbaalpunctie
Een andere manier om een diagnose te stellen is door middel van een lumbaalpunctie. Hierbij haalt men wat hersenvocht uit het lichaam. Dit zit zowel in de hersenen als rond het ruggenmerg. Bij een lumbale punctie prikt men dan ook meestal een holle naald van 10 à 15 cm lang tussen de ruggenwervels. Dit vocht wordt dan onderzocht op oligoclonale banden.
Diagnose: Geëvoceerde Potentialen
Met dit onderzoek gaan onderzoekers na of de elektrische impulsen nog steeds goed bewegen doorheen het zenuwstelsel. Om deze test uit te voeren zal men elektroden op de huid aanbrengen en elektrische prikkels veroorzaken. Hoe de patiënt hierop reageert zal aangeven in welke mate er problemen zijn met de overdracht van signalen doorheen het zenuwstelsel.
Diagnose: Bloedonderzoek
De dokter kan ook kiezen om bloed af te nemen. Dit wordt dan naar het labo gestuurd waar het bloed onderzocht wordt op tekenen van ontstekingen.
Symptomen MS
Er zijn veel MS symptomen aangezien de beschadiging van de myelineschede overal doorheen het zenuwstelsel kan optreden. Het probleem hierbij is dat niet alle klachten altijd aan de ziekte zelf te wijten zijn. Hierbij komt dan nog eens dat de MS verschijnselen bij iedere patiënt anders zijn. Dit zijn uitingen van neurologische aard en vaak is er dan ook nog eens herstel. Dit alles maakt de ziekte heel moeilijk te ontdekken voor medische onderzoekers.
We zullen hieronder een lijst van mogelijke MS klachten opsommen. Deze hoeven niet bij iedereen met MS tot uiting te komen.
Vermoeidheid
MS en vermoeidheid hebben zeker een verband. Het is één van de meest voorkomende verschijnselen. Het is een klacht die plots kan optreden en meer is dan gewoon een beetje moe zijn.
Moeheid kan natuurlijk vele oorzaken hebben zoals slecht slapen, het gebruik van medicijnen en andere redenen. De neuroloog zal een beter licht kunnen werpen op de reden van vermoeidheid.
Er zijn wel 3 geneesmiddelen die artsen voorschrijven bij vermoeidheid veroorzaakt door MS:
- Symmetrel
- 4-aminoryridine
- Modiodal
Pas wel op met het gebruik van medicatie aangezien deze bijwerkingen kunnen hebben.
Oogklachten
Eén van de eerste multiple sclerose symptomen zijn gerelateerd aan onze ogen. In 30% van de gevallen krijgt men in de beginfase een oogzenuwontsteking. Het is in die mate dat je binnen een aantal uur tot enkele dagen al last krijgt met je zicht.
De oogklachten die bij MS patiënten vaak voorkomen zijn:
- Vaag zien.
- Donkere waas voor de ogen.
- Pijn rond het oog.
- Dubbel zien.
- Ongewilde bewegingen van de ogen die men niet kan controleren.
De zware gevallen worden meestal bestreden met een kuur van prednisol.
Deze klachten verdwijnen meestal na enkele weken.
Spierproblemen
Evenals oogproblemen zijn problemen met de spieren ook één van de eerste klachten bij MS. Het is een vaak weerkerende klacht bij patiënten in het beginstadium. Dit komt vooral voor in de onderste ledematen.
We onderscheiden 2 problemen:
- Spierzwakte: dit is krachtverlies en treedt meestal op na een MS aanval. Meestal herstelt dit zich. Bij de primair progressieve MS vorm neemt dit toe gedurende het ziektebeloop.
- Spierstijfheid: Spieren blijven stijf staan en kunnen zich niet ontspannen. Dit zorgt voor problemen in het alledaagse leven. Er zijn tal van geneesmiddelen die helpen tegen stijfheid van spieren.
Hoofdpijn
MS en hoofdpijn worden vaak met elkaar in verband gebracht. Nochtans bestaat daar geen duidelijk bewijs voor. Het zijn vaak medicamenten voor de behandeling van MS die hoofdpijn veroorzaken. Er kunnen natuurlijk ook andere factoren een rol spelen.
Wat wel een vaak voorkomend verschijnsel is, is duizeligheid. Hierbij voelt men zich draaierig en soms ziet men zwart voor de ogen. Deze duizeligheid is te wijten aan een verstoring van de balans in de hersenen.
Gehoorklachten
Hier is weinig over geweten aangezien er weinig onderzoek aan gewijd is. In de beginfase van MS komt dit nauwelijks voor. Maar gedurende het verloop van de ziekte merkt men bij veel mensen een verslechtering van het gehoor op. Er worden minder frequenties door het oor waargenomen.
Spraakproblemen
Personen met MS zijn regelmatig moeilijk te begrijpen. Dit komt door spraakstoornissen die hun oorsprong in de hersenen hebben zoals:
- Parafasie: door deze aandoening worden woorden verwisseld en worden ze niet in de juiste volgorde uitgesproken.
- Agnosie: hierbij kan men zaken niet benoemen.
- Dysartrie: door de aantasting van het perifere zenuwstelsel slaagt men er niet meer in om woorden correct te vormen. Er is een probleem met de articulatie.
Seksuele stoornissen
Dit is een ander probleem dat zich zowel bij mannen als vrouwen voordoet. Mannen kunnen impotent worden. Beide kunnen ook moeilijkheden ondervinden om een hoogtepunt te bereiken.
Andere Gevolgen MS
Er zijn nog tal van andere complicaties die kunnen optreden. Doordat ons zenuwstelsel aangetast wordt door deze ziekte kunnen er veel verschillende symptomen optreden.
- Geheugenstoornissen.
- Psychische problemen.
- Gemoedswisselingen.
- Constipatie.
- Incontinentie.
- Coördinatieproblemen.
- Gevoelsstoornissen.
- Geen controle over bewegingen (tremor)
Ziektebeeld & Soorten MS
Het MS ziekteverloop hangt sterk af van de vorm van MS die men heeft. Hoe MS zich gedurende het leven van een persoon zal ontwikkelen is moeilijk te voorspellen. Het United States Multiple Sclerosis Society onderscheidt 4 verschillende MS vormen, die elk een ander ziektebeeld hebben.
Relapsing Remitting MS
Deze vorm kent zowel periodes van verslechteringen als verbeteringen. Men heeft hierbij duidelijk aanvallen (schubs) die enkele dagen tot weken kunnen duren. Dit komt door een beschadiging aan de myeline door het eigen immuunsysteem. Daarna treedt er weer herstel op. Dit herstel van myeline kan volledig of gedeeltelijk zijn en het gebruik van medicamenten kan dit bevorderen.
Deze soort van MS komt bij ongeveer 40% van de patiënten voor.
Primair Progressieve MS
Vanaf de start van de ziekte treedt er verslechtering op. Bij deze vorm zijn er geen periodes waarin er verbetering is. Enkel een geleidelijke verslechtering wordt opgemerkt. Dit is een ernstige vorm van multiple sclerose waarbij er vooral een toename van symptomen is. Personen met dit type van MS kunnen steeds meer klachten en beperkingen ondervinden naarmate het verloop van de ziekte. Voor deze vorm is er nog geen behandeling mogelijk.
10% van de MS patiënten kampt met deze zware soort van MS.
Secundair Progressieve MS
Naast de relapsing remitting vorm is dit een andere soort die heel courant is. In 40% van de gevallen heeft men hiermee te maken. Men begint met relapsing remitting en vanaf een bepaald moment treedt geen verbetering meer op. Enkel nog een geleidelijke verslechtering. Het gaat dus in tweede instantie over naar progressieve MS, vandaar de naam secundair progressieve MS.
Hoe lang het duurt vooraleer relapsing remitting overgaat in progressieve MS varieert sterk van persoon tot persoon.
Progressieve Relapsing MS
Dit is een zeldzame vorm van MS. Slechts 5% heeft hiermee te kampen. Van in begin is er een gestage verslechtering. Soms zijn er periodes waarin men opflakkeringen van de ziekte ondervindt. Dit gaat dan gepaard met acute aanvallen.
Goedaardige MS
De naamgeving op zich is een beetje misleidend want geen enkele ziekte is goedaardig. Er wordt vooral het milde karakter van deze MS vorm mee benadrukt. Bij sommige mensen treedt er slechts enkele keren een aanval op waarna de myeline zich herstelt. Bij deze enkele gebeurtenissen blijft het voor de rest. Als er na 20 jaar nog geen noemenswaardige beperkingen zijn spreekt men van goedaardige multiple sclerose.
Zoals hierboven duidelijk blijkt is het MS ziekteverloop sterk afhankelijk van de vorm van MS die patiënt heeft. Daarom zal ook de behandeling sterk verschillend zijn afhankelijk van het type. Het MS ziektebeeld verschilt ook van individu tot individu en medicatie kan in sommige gevallen zeker een heel stuk helpen.
MS aanval
Een multiple sclerose aanval wordt vaak een MS schub of relapse genoemd in vakliteratuur. Het is een plotse verslechtering van de toestand. Gedurende zo een schub wordt er cytokine geproduceerd en macrofagen gevormd waardoor het myeline beschadigd wordt.
Bij een dergelijke acute MS gaat het om nieuwe klachten of het wederoptreden van oude problemen waar men al vanaf was. Vaak is het moeilijk om er zeker van te zijn of de symptomen door een aanval komen of gewoon eigen zijn aan het gewone ziekteverloop van het type MS.
Bij zo een schub is er een acute infectie van het zenuwstelsel. Men probeert deze ontstekingen meestal tegen te gaan met corticosteroïden. Deze hebben een ontstekingsremmend effect. Het is niet nodig om altijd de klachten bij een aanval te behandelen. Enkel als de problemen blijven aanhouden en het dagelijks functioneren in gedrang brengen is dit aangewezen.
Vaak begint de ziekte MS met dergelijke schubs. De klachten komen vrij plots op en blijven meer dan 24u aanwezig. Hierna verbetert de toestand dan weer en treedt er herstel op. Dit kan wel enkele dagen tot weken duren.
Bij schubs neemt men vaak de volgende verschijnselen waar:
- Spraakproblemen.
- Blaasproblemen.
- Plotse verlammingsverschijnselen.
- Evenwichtsstoornissen.
- Wazig of dubbel zien.
Behandeling Multiple Sclerose
Men kan multiple sclerose vandaag nog niet genezen. De oorzaak van de aandoening is niet gekend. Daarom probeert men vooral de schubs tegen te gaan en allerlei andere symptomen van de ziekte te bestrijden. Aangezien een genezing niet mogelijk is wordt er dus vooral gefocust op het afremmen van de ziekte.
De behandelende arts is meestal een neuroloog. Deze zal oordelen wat de beste behandeling is voor de vorm van MS die de patiënt heeft. Er bestaat geen behandeling die men standaard toepast. Dit varieert met de ernst van de ziekte, het stadium en de situatie van de patiënt. Tot nog toe is MS een ongeneeslijke ziekte. Wat men wel probeert is de ziekte af te remmen door middel van medicatie. Deze moeten de klachten beheersbaar maken.
De volgende behandelingen worden toegepast:
- De lengte van een schub of relaps verkorten.
- Medicatie die de ziekte afremt
- Symptomen bestrijden
- Een multidisciplinaire behandeling
- Alternatieve methoden
Het merendeel van de behandeling bestaat uit het nemen van medicatie. Echter naargelang de vorm van MS is dit niet voldoende en dient er ook naar andere behandelingen gekeken te worden. Hoe kan de patiënt leven met MS?
Hiervoor werkt men samen met gespecialiseerde MS-verpleegkundigen en zijn er zogenaamde speciale MS-centra waar je terecht kan.
De meeste mensen beginnen met de relapsing remitting soort die samengaat met schubs. Bij deze MS vorm gaat men medicatie voorschrijven die het immuunsysteem moet beïnvloeden. De zogenaamde CRAB-medicijnen. Deze hebben een aangetoond positieve invloed op het MS ziekteverloop.
| Copaxone | Glatirameer | 20 microgram | Dagelijks |
| Rebif | Interferon-Bèta | 44 microgram | 3 keer/week |
| Avonex | Interferon-Bèta | 30 microgram | Wekelijks |
| Betaferon | Interferon-Bèta | 250 microgram | 4 keer/week |
Deze middelen remmen de vooruitgang van MS af, maar zullen je niet genezen. Het ontstaan van nieuwe laesies wordt tegengegaan en de frequentie van aanvallen daalt met 30%.
Voor de progressieve MS vorm heeft men tot op vandaag geen medicijn om de ziekte af te remmen.
Momenteel doet men onderzoek naar een nieuw MS medicijn dat het eiwit Lingo-1 blokkeert. Hierdoor wordt verdere demyelinisatie tegengewerkt. Bij studies op proefdieren merkt men zelfs de heraanmaak van myeline op. Momenteel wordt het medicijn nog onderzocht. Dit zal echter niet MS genezen maar het lijkt wel te helpen tegen de beschadiging van de myeline.
Behandelen van aanvallen
Het behandelen van aanvallen varieert van keer tot keer. Als de aanval niet te lang aanhoudt behandelt men deze meestal niet.
Bij de behandeling van een MS schub gebruikt men meestal corticosteroïden zoals methylprednisol. Dit wordt dan gedurende een aantal dagen intraveneus toegediend. Het genezingsproces na de aanval verloopt vlugger en de kans op bijwerkingen is gering doordat de medicatie slechts enkele dagen wordt toegediend.
Richtlijn MS
Omdat er geen vaste behandeling is bij multiple sclerose zijn er veel onduidelijkheden. In Nederland is er een richtlijn opgesteld voor de behandeling en begeleiding van MS-patiënten. Je kunt het boek hier vinden.
MS en voeding als medicatie
Gezond is eten is belangrijk voor iedereen. Maar in het geval van multiple sclerose lijkt de juiste voeding te zorgen voor minder klachten. Met een gezonde voeding wordt gevarieerd eten in functie van wat je lichaam nodig heeft bedoeld. Dus eet niet teveel, maar ook niet te weinig en zorg voor afwisseling in je eetpatroon. Deze vorm van MS diëten zal je niet genezen maar wel de conditie waarin je verkeert verbeteren.
Een dieet arm aan verzadigde vetten zou de progressie van de ziekte tegengaan.
Er zou ook een verband zijn met vitamine D. Hoe minder de hoeveelheid vitamine D in het bloed hoe groter de kans op MS. Dit hangt samen met de correlatie tussen MS en de breedtegraad. Hoe dichter tegen de evenaar hoe meer zon en dus vitamine D het lichaam produceert. Het valt op dat er beduidend minder gevallen van MS zijn in de regio’s dichter tegen de evenaar.
MS centra & klinieken
Als MS patiënt is het heel belangrijk dat je weet waar je terecht kan. De 2 belangrijkste MS centra in België vind je in Melsbroek en Overpelt.
Het behandelcentrum voor personen met MS in Melsbroek: http://www.mscenter.be/
Het Revalidatie & MS centrum in Overpelt: http://www.msreva.be/
Leven met MS
Wanneer iemand gediagnosticeerd wordt als MS patiënt is dit soms een opluchting. Men weet uiteindelijk wat er aan de hand is. Maar later komt dan de paniek want hoe moet het nu verder?
Prognose MS
Na het stellen van een diagnose is het voor de arts moeilijk om een prognose te doen. Veel van hangt af van de vorm van MS die de patiënt heeft.
De levensverwachting is ongeveer hetzelfde als bij iemand zonder de ziekte. Gemiddeld is er een 10 jaar verschil. Het is vooral de mobiliteit die verschilt van geval tot geval. Sommigen hebben na 5 jaar al een rolstoel nodig, andere lopen na 20 jaar nog rond. Dit alles maakt het stellen van een prognose of levensverwachting moeilijk. Hoe MS gaat evolueren is een variabele factor waar men geen voorspelling over kan maken.
MS en werk
De meeste onder ons werken en hebben een job wanneer de diagnose gesteld wordt. Dit roept veel vragen op: Hoe zit het met het werk? Kan ik verder werken? Moet ik dit melden? Praat ik erover met collega’s of niet?
Na het nieuws over het hebben van MS is 1 van de eerste beslissingen of men verder blijft werken of niet. Men stelt vast dat 10 tot 15 jaar na het stellen van de diagnose nog maar één vierde aan het werk is. Velen hebben spijt omdat ze constateren dat het niet nodig was om hun werk op te geven. Op zich kan werk hebben jouw leven een invulling geven.
Natuurlijk geldt dit niet voor iedereen. In het geval de ziekte symptomen niet toelaten je werk in de huidige omstandigheden uit te voeren moet je een beslissing nemen. Ofwel moet je stoppen met werken of moet de werkgever regelingen treffen zodanig dat je toch je werk verder kan doen. Het belangrijkste voor de werkgever is de productiviteit van zijn werknemers. Als deze in gedrang komt moet er actie ondernomen worden.
MS en zwangerschap
Veel vrouwen vragen zich af of ze in hun situatie nog in verwachting kunnen geraken. Normaal is dit wel nog zo. MS en kinderen krijgen kan dus wel degelijk.
Vrouwen met MS blijven even vruchtbaar maar de bevalling kan lastiger zijn door de ziekte. Men is sneller moe, dus alvorens zwanger proberen te worden is het best om dit met de huisarts te bespreken.
Ook moet men met de dokter afspreken om tijdelijk geen of minder geneesmiddelen te nemen omdat deze de vruchtbaarheid kunnen tegenwerken en ook schadelijk kunnen zijn voor de baby.
Borstvoeding is ook mogelijk zolang je niet opnieuw medicatie neemt.
MS en kinderen is een vaak gestelde vraag. Er bestaat een verhoogde kans dat MS wordt doorgegeven aan de kinderen, echter zijn ook omgevingsfactoren van belang.
MS dag
Jaarlijks is er een MS-dag. Op deze dag wordt de ziekte wereldwijd in de belangstelling gezet. Dit is telkens de laatste woensdag van mei. Op deze dag werken alle MS-organisaties in de wereld samen om de ziekte bij het grote publiek onder aandacht te brengen.
In 2014 was dit op woensdag 28 mei.
In 2015 is dit op woensdag 27 mei.
Meer informatie over deze jaarlijkse MS dag kan je hier vinden.
Er is ook een MS-week. Deze is van 4 tot 14 september 2014.
Praten over MS
Praten over MS is belangrijk. Het kan jou opluchten wanneer je met je problemen bij dierbaren terecht kunt. Je partner speelt een belangrijke rol hierin (evenals je familie, vrienden en kinderen).
Maar soms kan het gemakkelijker zijn om tegen lotgenoten te praten. Mensen die zich in dezelfde situatie bevinden kunnen zich doorgaans beter inleven in jouw situatie.
Een ms forum kan ik dergelijk geval een toeverlaat zijn. Er zijn er enkele op het internet te vinden.
MS organisaties
Er zijn verscheidene organisaties die zich bezig houden met MS. Hieronder bespreken we deze MS stichtingen en verenigingen.
MS liga
De MS liga Vlaanderen werd opgericht in 1982. Ze staan in voor het welzijn van mensen met deze ziekte en hun naasten.
In elke provincie is er ook nog eens lokale afdeling actief. Deze verzorgen de lokale activiteiten rond MS zoals infodagen en ontmoetingsdagen. Deze organisatie wordt vaak MS Vlaanderen genoemd.
MS web
Een andere belangrijke site met veel informatie over MS is MS web. Tevens heeft het een actief forum.
MS Anders
MS Anders is een Nederlandse stichting die streeft naar een betere levenskwaliteit voor patiënten met MS. Ze financieren ook onderzoek naar MS maar hun aandacht gaat vooral naar de omgeving van de patiënt.
Stichting MS research
Er zijn verschillende stichtingen of fondsen waar je het onderzoek naar MS kunt ondersteunen. De stichting MS research uit Nederland is zo een stichting die fondsen verzamelt voor MS onderzoek.
Nationaal MS fonds
Het Nationaal MS fonds is een andere Nederlandse MS groepering. Deze werd in 1993 opgericht door 5 Nederlanders met MS. In die tijd werd MS algemeen nog verkeerdelijk een spierziekte genoemd en dacht men dat iedereen met deze aandoening in een rolstoel belandde.
Je kunt hun met donaties een groot plezier doen. Wil je in plaats van de geldbuidel zelf de benen strekken tegen MS dan kan je meedoen met de jaarlijkse beklimming van de Mont Ventoux: http://www.klimmentegenms.nl/
MS vereniging Nederland (MSVN)
De MS Vereniging Nederland of MS Nederland is nog een andere Nederlandse organisatie. Het is de grootste vereniging van Nederland met 10.000 leden. Het doel is de belangen behartigen van mensen met deze ziekte en de naaste betrokkenen.
Up to date blijven over MS
Voor mensen met MS is het cruciaal om op de hoogte te blijven van de vooruitgang in het onderzoek naar deze aandoening. Het laatste MS nieuws vind je maandelijks terug in het Multiple Sclerosis Journal. Dit bestaat al sinds april 1995 en wordt maandelijks uitgegeven. In dit magazine vind je originele artikels, herbekeken artikels en ook informatie over klinische studies gerelateerd aan multiple sclerose. Allerhande aspecten van MS worden er in behandeld. Als je op de hoogte wilt blijven van het laatste MS nieuws is dit jouw bron.
